English

Profiadau Menywod yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf

Casgliad o wybodaeth, profiadau a ffotograffau a gofnodwyd gan Archif Menywod Cymru yn 2014-18

Casgliad o wybodaeth, profiadau a ffotograffau a gofnodwyd gan Archif Menywod Cymru yn 2014-18


Chwilio
Chwilio uwch

Pori'r casgliad


Trefnwyd yn ôl galwedigaeth

Mary Davies

Gwasanaeth: Nyrs, Anglo-French Red Cross

Nodiadau: Nid oes unrhyw beth yn hysbys am Mary Davies, y gwelir ei henw ar Restr Anrhydedd Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain

Cyfeirnod: WaW0198

Rhestr Anrhydedd y rhai a wasanaethoodd yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain

Rhestr Anrhydedd

Rhestr Anrhydedd y rhai a wasanaethoodd yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain

Enw Mary Davies ar Restr Anrhydedd y rhai a wasanaethodd yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain.

Enw Mary Davies ar y Rhestr Anrhydedd

Enw Mary Davies ar Restr Anrhydedd y rhai a wasanaethodd yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain.


Mary R Jones

Gwasanaeth: Nyrs, QAIMNS reserve / Wrth gefn yn y QAIMNS

Nodiadau: Gwelir enw Mary yn rhif 21 ar Restr Anrhydedd y rhai a wasaethodd yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain. Mae’n rhaid ei bod yn nyrs wedi ei hyfforddi yn gweithio yn Llundain, ond nid oes unrhyw wybodaeth arall amdani.

Cyfeirnod: WaW0199

Rhestr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain

Rhestr Anrhydedd

Rhestr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain

Enw Mary R Jones ar Restr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain

Enw Mary Jones ar Restr Anrhydedd

Enw Mary R Jones ar Restr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain


Nancy Roberts

Gwasanaeth: Nyrs, VAD ?

Nodiadau: Nid oes unrhyw beth yn hysbys am Nancy Roberts, y gwelir ei henw yn rhif 60 ar Restr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, yng Nghapel Cymraeg Kings Cross, Llundain

Cyfeirnod: WaW0201

Rhestr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain.

Rhestr Anrhydedd

Rhestr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain.

Enw Nancy Roberts ar Restr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain.

Enw Nancy Roberts ar Restr Anrhydedd

Enw Nancy Roberts ar Restr Anrhydedd y rhai fu’n gwasanaethu yn y Rhyfel Byd Cyntaf, Capel Cymraeg Kings Cross, Llundain.


Annie Elizabeth (Nancy) Brewer (Mistrick)

Man geni: Casnewydd

Gwasanaeth: Nyrs, Fondation Baye

Marwolaeth: 1921/01/30, Casnewtdd, Brights disease

Nodiadau: Ganwyd Annie Brewer, a elwid yn Nancy hefyd, yn 1874. Gweithiai ei thad yn ffatri Dos Road Nail. Hyfforddodd mewn ‘nyrsio a gofalu am bobl gwallgof’ yn 1899. Ar ôl rhai blynyddoedd yn gweithio mewn ysbytai ymddengys iddi fynd yn nyrs / cydymaith, gan deithio i sawl rhan o Ewrop. Pan dorrodd y Rhyfel ymunodd ag ysbyty a sefydliad ambiwlans Ffrengig preifat, y Fondation Baye, a gweithiodd yn rhan o’r Fondation mewn sawl rhanbarth lle roedd rhyfel yn Ffrainc. Cafodd ei hanafu pan fomiwyd ei hambiwlans, a chafodd sawl afiechyd difrifol arall. Arhosodd yn Ffrainc ym Myddin y Goresgyniad tan ddiwedd 1920. Cafodd ei hanrhydeddu sawl gwaith gan Lywodraeth Ffrainc, gan gynnwys dwy wobr Croix de Guerre a hefyd y Legion d’Honnour. Yn ystod ei chyfnod yn Ffrainc priododd yrrwr ambiwlans ifanc, Daniel Mistrick. Dychwelodd i Gasnewydd yn gynnar yn 1921 i nyrsio ei mam, ond bu farw’n fuan wedyn. rnTynnodd Annie lawer o luniau o’i hamser yn Ffrainc, a chafodd hithau dynnu ei llun gan eraill droeon. Gwelir detholiad ohonynt isod.

Ffynonellau: www.bbc.co.uk/blogs/wales/authors/88112f9c-1724-34e3-8c65-6d48968dc06b22cb34378481r_date%22%20and%20%28gallica%20all%20%22nancy%20Brewer%22%29

Cyfeirnod: WaW0187

Ffotograff o Annie (Nancy) a dynnwyd yn Torquay, 13.3.15

Annie (Nancy) Brewer

Ffotograff o Annie (Nancy) a dynnwyd yn Torquay, 13.3.15

Annie Brewer y tu allan i ambiwlans yn cael ei yrru efallai gan Daniel Mistrick

Annie Brewer ac ambiwlans

Annie Brewer y tu allan i ambiwlans yn cael ei yrru efallai gan Daniel Mistrick


Annie Brewer yn rhoi anesthetig mewn theatr lawdiniaethau gwersyll

Annie yn y theatr llawdriniaethau

Annie Brewer yn rhoi anesthetig mewn theatr lawdiniaethau gwersyll

Cyhoeddiad yn y Journal Officiel de la Republique Français, 17eg Rhagfyr 1917: Miss BREWER (Nancy), nyrs wirfoddol yn yr uned de Baye, yn yr ysbyty yn Dugny: nyrs fedrus iawn y gwelwyd ei chryfder moesol a’i hymroddiad yn amlwg ar sawl achlysur, yn enwedig ar 18 Awst 1917 pan sieliwyd ei hambiwlans. Ar y diwrnod hwnnw dangosodd esiampl ragorol o hunanfeddiant a heb ystyried perygl o gwbl, gan roi ei gofal yn hael i’r milwyr clwyfedig tra roedd y gelyn yn tanio arnynt.

Cyhoeddi ennill y Croix de Guerre

Cyhoeddiad yn y Journal Officiel de la Republique Français, 17eg Rhagfyr 1917: Miss BREWER (Nancy), nyrs wirfoddol yn yr uned de Baye, yn yr ysbyty yn Dugny: nyrs fedrus iawn y gwelwyd ei chryfder moesol a’i hymroddiad yn amlwg ar sawl achlysur, yn enwedig ar 18 Awst 1917 pan sieliwyd ei hambiwlans. Ar y diwrnod hwnnw dangosodd esiampl ragorol o hunanfeddiant a heb ystyried perygl o gwbl, gan roi ei gofal yn hael i’r milwyr clwyfedig tra roedd y gelyn yn tanio arnynt.


Llun gan AB o grŵp o nyrsys yn edrych i fyny ar zeppelin yn hedfan heibio.

Nyrsys yn edrych ar zeppelin

Llun gan AB o grŵp o nyrsys yn edrych i fyny ar zeppelin yn hedfan heibio.

Llun AB o ddyn ifanc, Daniel Mistrick efallai, yn ymdrochi mewn afon.

Dyn ifanc yn ymdrochi

Llun AB o ddyn ifanc, Daniel Mistrick efallai, yn ymdrochi mewn afon.


Annie Brewer mewn twll ymochel wedi’i orchuddio ag eira

Annie Brewer

Annie Brewer mewn twll ymochel wedi’i orchuddio ag eira

Cyhoeddiad yn y Journal Officiel de la Republique Français 22ain Hydref 1920: Miss Brewer (Annie Elizabeth, Nancy), Prydeinig, uwch nyrs yn yr uned Mlle de rnBaye: mae hi wedi bod gyda’r uned hon yn y Ffrynt ers 1915, yn Vitry-le-François, yn Deuxnouds, cyn Beauzée, yn Souilly, yn Dugny; ers i’r Cadoediad fod ynghlwm wrth Fyddin y Goresgyniad, yn enwedig yn Saarbrücken; cafodd ei tharo’n wael yn Ebrill 1918, ac mae wedi gorfod bod yn yr ysbyty am amser maith; prin ei bod yn gallu dychwelyd at ei gwaith, ond yn gosod tasgau newydd, ymhell y tu hwnt i’w nerth, i’w hun bob dydd; ar hyn o bryd mae’n derbyn triniaeth yn yr ysbyty am gyflwr a ddisgrifir gan y meddygon yn un difrifol iawn.

Cyhoeddi gwobr Medaille de la Reconaissance français

Cyhoeddiad yn y Journal Officiel de la Republique Français 22ain Hydref 1920: Miss Brewer (Annie Elizabeth, Nancy), Prydeinig, uwch nyrs yn yr uned Mlle de rnBaye: mae hi wedi bod gyda’r uned hon yn y Ffrynt ers 1915, yn Vitry-le-François, yn Deuxnouds, cyn Beauzée, yn Souilly, yn Dugny; ers i’r Cadoediad fod ynghlwm wrth Fyddin y Goresgyniad, yn enwedig yn Saarbrücken; cafodd ei tharo’n wael yn Ebrill 1918, ac mae wedi gorfod bod yn yr ysbyty am amser maith; prin ei bod yn gallu dychwelyd at ei gwaith, ond yn gosod tasgau newydd, ymhell y tu hwnt i’w nerth, i’w hun bob dydd; ar hyn o bryd mae’n derbyn triniaeth yn yr ysbyty am gyflwr a ddisgrifir gan y meddygon yn un difrifol iawn.


Dorothea Margaret Seagrave Pryse-Rice (Evans)

Man geni: Llundain, 1894

Gwasanaeth: Nyrs, VAD, 1914 – 1919?

Marwolaeth: 1921/12/5, Cricket St Thomas, Dyfnaint, Influenza / Yffliw

Cofeb: Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri, Sir Gaerfyrddin

Nodiadau: Roedd Dorothea a’i chwaer Nest yn ferched i Margaret Pryse-Rice, Llywydd y Groes Goch yn Sir Gaerfyrddin. Nid yw cerdyn cofnod Dorothea wedi goroesi, ond mae’n debyg iddi wasanaethu yn VAD am y rhan fwyaf o’r rhyfel. Priododd arwr rhyfel, y Brigadydd-Gadfridog Lewis Pugh Evans VC, yn Hydref 1918, cafodd fab yn 1920, a bu farw o’r ffliw yn 1921, yn 27 mlwydd oed.

Ffynonellau: http://www.wwwmp.co.uk/carmarthenshire-war-memorials/llandovery-carmarthenshire-red-cross-memorial/

Cyfeirnod: WaW0203

Plac coffáu Dorothea a Nest Pryse-Rice, Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri

Plac coffáu

Plac coffáu Dorothea a Nest Pryse-Rice, Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri

Bedd Dorothea Pugh/ gynt Pryse-Rice, Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri

Bedd Dorothea Pryse-Rice

Bedd Dorothea Pugh/ gynt Pryse-Rice, Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri


Gŵr Dorothea, Lewis Pugh Evans VC

Lewis Pugh Evans VC

Gŵr Dorothea, Lewis Pugh Evans VC

Adroddiad am briodas Dorothea Pryse-Rice a Lewis Pugh Evans yn Llundain, Hydref 1918

Newspaper report

Adroddiad am briodas Dorothea Pryse-Rice a Lewis Pugh Evans yn Llundain, Hydref 1918


Carine Evelyn Nest Pryse-Rice

Man geni: Llundain

Gwasanaeth: Nyrs, VAD, 1914 – 1919

Marwolaeth: 1921, Ffordun, Sir Drefaldwyn , Not known / Anhysbys

Cofeb: Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri, Sir Gaerfyrddin

Nodiadau: Roedd Nest a’I chwaer Dorothea yn ferched i Margaret Pryse-Rice, Llywydd y Groes Goch yn sir Gaerfyrddin. Gwasanaethodd gydol y rhyfel, yn bennaf yn Ysbyty Atodol Llanymddyfri ond yn 1918-1919 yn Ysbyty Nannau ar gyfer Swyddogion, Dolgellau. Bu farw yn 25 mlwydd oed.

Ffynonellau: http://www.wwwmp.co.uk/carmarthenshire-war-memorials/llandovery-carmarthenshire-red-cross-memorial/

Cyfeirnod: WaW0204

Plac coffáu Dorothea a Nest Pryse-Rice, Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri

Plac coffáu

Plac coffáu Dorothea a Nest Pryse-Rice, Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri

Bedd Nest Pryse-Rice, mynwent Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri

Bedd Nest Pryse-Rice

Bedd Nest Pryse-Rice, mynwent Eglwys Sant Dingad, Llanymddyfri


Cerdyn cofnod y Groes Goch ar gyfer Nest Pryse-Rice

Cofnod y Groes Goch

Cerdyn cofnod y Groes Goch ar gyfer Nest Pryse-Rice


Flossie Hamer Lewis

Man geni: Llanelwy

Gwasanaeth: Nyrs, VAD

Marwolaeth: 1917/03/22, Llanelwy, ‘strain and overwork’ / ’straen a gorweithio’

Nodiadau: Gweithiodd Flossie Hamer Lewis yn Ysbyty’r Groes Goch, y Rhyl, o’i agoriad. Roedd ei thad yn Llanelwty arolygwr ysgolion yr esbobaeth

Cyfeirnod: WaW0207

Llun o Flossie Hames Lewis, rhan o’r casgliad ‘Deaths: Nurses Deaths 1919-1920’ yn yr Imperial War Museum

Flossie Hamer Lewis

Llun o Flossie Hames Lewis, rhan o’r casgliad ‘Deaths: Nurses Deaths 1919-1920’ yn yr Imperial War Museum

Llythyr oddi wrth dad Flossie, y Parch. J Hamer Lewis at ysgrifennydd Casgliad Menywod, Imperial War Museum, Mehefin 29ain, 1918

Llythyr

Llythyr oddi wrth dad Flossie, y Parch. J Hamer Lewis at ysgrifennydd Casgliad Menywod, Imperial War Museum, Mehefin 29ain, 1918


Llythyr oddi wrth dad Flossie, y Parch. J Hamer Lewis ar ysgrifennydd Casgliad Menywod, Imperial War Museum, Mehefin 29ain, 1918 (cefn)

Llythyr (cefn)

Llythyr oddi wrth dad Flossie, y Parch. J Hamer Lewis ar ysgrifennydd Casgliad Menywod, Imperial War Museum, Mehefin 29ain, 1918 (cefn)

Adroddiad am farwolaeth Flossie Hamer Lewis, Denbighshire Free Press 31ain Mawrth 1917

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am farwolaeth Flossie Hamer Lewis, Denbighshire Free Press 31ain Mawrth 1917


Gwobr am nyrsio i Flossie Hamer Lewis, Denbighshire Free Press 16eg Mawrth 1918

Adroddiad papur newydd

Gwobr am nyrsio i Flossie Hamer Lewis, Denbighshire Free Press 16eg Mawrth 1918


Ryda Rees

Man geni: Cei Newydd, Ceredigion

Gwasanaeth: Nyrs, VAD, 1915 - 1919

Marwolaeth: 1919/11/16, illness / salwych

Nodiadau: Roedd Ryda yn 29 oed pan fu farw. Bu’n gwasanaethu yn 3edd Ysbyty Gorllewinol, Caerdydd ‘nes i’w hiechyd ddirywio’.

Cyfeirnod: WaW0206

Casglwyd llun Ryda gan Isbwyllgor Menywod yr Imperial War Museum yn rhan o’i chasgliad o fenywod a fu farw yn ystod y rhyfel.

Ryda Rees

Casglwyd llun Ryda gan Isbwyllgor Menywod yr Imperial War Museum yn rhan o’i chasgliad o fenywod a fu farw yn ystod y rhyfel.

Llythyr at Ysgrifennydd Pwyllgor y Menywod oddi wrth fam ryda, Mary Rees, 16eg Mawrth 1920

Llythyr

Llythyr at Ysgrifennydd Pwyllgor y Menywod oddi wrth fam ryda, Mary Rees, 16eg Mawrth 1920


Cerdyn Cofnod y Groes Goch ar gyfer Ryda Rees

Cerdyn cofnod y Groes Goch

Cerdyn Cofnod y Groes Goch ar gyfer Ryda Rees

Cerdyn cofnod y Groes Goch ar gyfer Ryda Rees (cefn)

Cerdyn cofnod y Groes Goch (cefn)

Cerdyn cofnod y Groes Goch ar gyfer Ryda Rees (cefn)


Hannah Dunlop Mark

Man geni: Pen-y-bont ar Ogwr

Gwasanaeth: Nyrs, TFNS

Marwolaeth: 1918/10/10, Ysbyty Cyffredinol Rhif 1, Fazackerley, Lerpwl, Pneumonia following influenza / Niwmonia yn dilyn y ffliw

Nodiadau: Ymddengys i Hannah, a oedd yn nyrs wedi ei hyfforddi, fawr o’r Ffliw Sbaenaidd. Roedd hi’n 23 mlwydd oed pan fu farw, claddwyd ym mynwent Pen-y-bont ar Ogwr

Ffynonellau: http://www.cwgc.org/find-war-dead.aspx?cpage=1

Cyfeirnod: WaW0208

Casglwyd llun Hannah gan Isbwyllgor Menywod yr Imperial War Museum yn rhan oi chasgliad o fenywod a fu farw yn ystod y rhyfel.

Hannah Dunlop Mark

Casglwyd llun Hannah gan Isbwyllgor Menywod yr Imperial War Museum yn rhan oi chasgliad o fenywod a fu farw yn ystod y rhyfel.

Llythyr at Ysgrifennydd y Pwyllgor Menywod gan frawd Hannah, yr Is-gapten David Mark, Tachwedd 16eg, 1918

Llythyr

Llythyr at Ysgrifennydd y Pwyllgor Menywod gan frawd Hannah, yr Is-gapten David Mark, Tachwedd 16eg, 1918


Rhybudd am farwolaeth Hannah, Glamorgan Gazette, 11fed Hydref 1918

Adroddiad Papur newydd

Rhybudd am farwolaeth Hannah, Glamorgan Gazette, 11fed Hydref 1918

Rhybudd yn coffáu marwolaeth Hannah yn y Glamorgan Gazette 10fed Hydref 1919

Rhybudd Coffáu

Rhybudd yn coffáu marwolaeth Hannah yn y Glamorgan Gazette 10fed Hydref 1919


Florence Missouri Caton

Man geni: ’ar y môr’ oddi ar Ciwba

Gwasanaeth: Nyrs, SWH, September 1915 – July 1917 /

Marwolaeth: 1917/7/15, Salonica, Appendicitis / Llid y pendics

Nodiadau: Ganwyd Florence Missouri Caton ar fwrdd llong (efallai mai dyma darddiad ei henw canol, er nad oes prawf o hyn eto) tua 1876, i rieni o Wrecsam. Roedd wedi ei hyfforddi’n nyrs, a gweithiodd yn Sir Gaerhirfryn cyn ymuno ag Ysbytai Menywod yr Alban yn 1915. Bu’n gweithio dros ddau gyfnod yn y Balcanau. Yn fuan ar ôl iddi gyrraedd yno’n 1915 cipiwyd ei huned gan yr Awstriaid, a chafodd ei rhyddhau ym misrnRhagfyr. Yn Awst dychwelodd i Serbia, gan weithio mewn sawl ysbyty a gorsafoedd triniaeth nes y bu farw o lid y pendics yng Ngorffennaf 1917. Claddwyd hi ym Mynwent Filwrol Lembet Road, Salonica. rn

Ffynonellau: http://scottishwomenshospitals.co.uk/

Cyfeirnod: WaW0212

Florence Caton Scottish Women's Hospitals

Florence Caton

Florence Caton Scottish Women's Hospitals

Cofnod yng nghofrestr beddau (Lambert Road) Salonica

Cofrestr Bedd

Cofnod yng nghofrestr beddau (Lambert Road) Salonica


Adroddiad am farwolaeth Florence Caton, 30 Awst 1917

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am farwolaeth Florence Caton, 30 Awst 1917



Administration