Edith Townsend

Man geni: Caerdydd

Gwasanaeth: Gweinyddes, QMAAC, 1918 -

Nodiadau: Roedd Edith Towsend a’i chwaer Gladys yn gysylltiedig ag Eglwys Fethodistaidd Wesleaidd Roath Road, Caerdydd. Disgrifion nhw eu profiadau cynnar yn y Roath Roamer (Cyf.44, t.6). Ar ôl hyfforddi treulion nhw’u hamser ger Woolwich (a chael profiad o dri chyrch awyr), cyn cael eu hanfon i’r gogledd i Newcastle, a oedd, meddent ‘yn debyg iawn i Gaerdydd’. Y ddelwedd a’r wybodaeth trwy garedigrwydd Archifdy Morgannwg (DWESA6).

Ffynonellau: https://archifaumorgannwg.wordpress.com/

Cyfeirnod: WaW0120

Edith a Gladys Townsend, QMAACau

Y Chwiorydd Edith a Gladys Townsend mewn gwisgoedd QMAAC, 1918.

Gladys Townsend

Man geni: Caerdydd

Gwasanaeth: Gweinyddes, QMAAC, 1918 -

Nodiadau: Roedd Gladys Towsend a’i chwaer Edith yn gysylltiedig ag Eglwys Fethodistaidd Wesleaidd Roath Road, Caerdydd. Disgrifion nhw eu profiadau cynnar yn y Roath Roamer (Cyf.44, t.6). Ar ôl hyfforddi treulion nhw’u hamser ger Woolwich (a chael profiad o dri chyrch awyr), cyn cael eu hanfon i’r gogledd i Newcastle, a oedd, meddent ‘yn debyg iawn i Gaerdydd’. Y ddelwedd a’r wybodaeth trwy garedigrwydd Archifdy Morgannwg (DWESA6).

Ffynonellau: https://archifaumorgannwg.wordpress.com/

Cyfeirnod: WaW0121

Edith a Gladys Townsend, QMAACau

Y Chwiorydd Edith a Gladys Townsend mewn gwisgoedd QMAAC, 1918.

Amy Laura Whitcombe

Man geni: Hengoed

Gwasanaeth: Gweithwraig, QMAAC

Marwolaeth: 1918-11-03, S C Convalescent Hospital, Plymouth, Influenza / Y Ffliw

Cofeb: Cofeb Ryfel, Ystrad Mynach a Hengoed, Morgannwg

Nodiadau: 24 oed.

Cyfeirnod: WaW0063

Cofeb Rhyfel Ystrad Mynach

Enw Amy Whitcombe, Cofeb Rhyfel Ystrad Mynach

Cofnod bedd

Cofnod bedd Amy Whitcombe

Ada Doris Maud Lesser (Radcliffe)

Man geni: Nova Scotia

Gwasanaeth: Gweithwraig , QMAAC

Marwolaeth: 1918/12/04, ]Ysbyty Milwrol Tidsworth, Wiltshire , Influenza / y ffliw

Cofeb: Cycladdfa Dan-y-graig, Abertawe, Morgannwg

Nodiadau: Ganwyd Ada tua 1879, a symudodd ei theulu i Abertawe. rnPriododd Arthur Charles Lesser yn Rhagfyr 1899. Yn ôl yr adysgrif a rei bed yr oedd yn 36 oed pan fu farw, ond mae’n debygol ei bod yn hŷn na hynny. Diolch i Diana Morgan.

Cyfeirnod: WaW0190

Bedd Ada Lesser

Bedd ac arno enw Ada Lesser, QMAAC

Mary Ann Evans

Man geni: Glyn Ebwy

Gwasanaeth: Cogyddes gynorthwyol , QMAAC

Marwolaeth: 1919/03/23, Percy House Auxiliary Military Hospital, Isleworth, Middlesex, Influenza ? / Fliw ?

Nodiadau: Yn ol cyfrifiad 1911 roedd Mary Ann, mae’n debyg, o deulu Cymraeg ei iaith. Roedd ei thad yn fforman mewn pwll glo. Roedd hi’n gweithio ym Middlesex pan fu farw. O’r ffliw mwy na thebyg. Mae ei henw wedi ei gofnodi’n ddiweddar ar garreg fedd goffaol yng nghladdfa Risga.

Ffynonellau: http://firstworldwar.gwentheritage.org.uk/content/catalogue_item/mary-ann-evans

Cyfeirnod: WaW0283

Carreg fedd goffaol

Carreg fedd yn coffáu Mary Ann Evans yng nghladdfa Risga.

Cofnod bedd

Cofnod bedd Mary Ann Evans

Daisy Morris

Man geni: Llandudoch

Gwasanaeth: Gweithwraig ffatri arfau ? yna Clerc – Teleffonydd , QMAAC, 1918/06/06 – 1919/05/06

Nodiadau: Ganwyd hi yn LLandudoch yn 1895, roedd ei thad yn wyliwr y glannau. Efallai i Daisy weithio mewn ffatri arfau rhyfel yn Nociau’r Barri. Pan ymunodd â’r QMAAC yn 1918 roeddyn byw yn Barrow, ger ei chwaer a oedd yn byw yn Flookburgh, gogledd Swydd Gaerhirfryn.

Ffynonellau: National Archives WO-398-159-25

Cyfeirnod: WaW0309

Ffurflen ymgeisio QMAAC

Cais Daisy Morris am gael ymuno â’r QMAAC.

Maud Jarman (Larnder)

Man geni: Llangrwyne, Sir Drefaldwyn

Gwasanaeth: QMAAC, 1918/07/25 - 1919/05/13

Nodiadau: Roedd Maud Jarman wedi bod yn gweithio yn forwyn tŷ am dair blynedd, yn gyfredol yng Ngwesty’r Wynnstay Arms, Machynlleth, pan ymatebodd i hybyseb am QMAACau yn y Cambrian News. Ymunodd yng Nghaerdydd yng Ngorffennaf 1918 i wasanaethu yn weinyddes mewn nifer o ganolfannau milwrol. Ar ôl iddi gael ei rhyddhau o’r Corfflu ym Mai 1919 ymddengys bod cryn ansicrwydd am ei hôl-dâl a’i thâl salwch. Ymddengys bod ansicrwydd ynglŷn â phwy ddylai ei thalu. Mae llawer o’i ffeil yn yr Archifau Cenedlaethol yn ymdrin â’r broblem hon.

Ffynonellau: National Archives WO-398-117-26

Cyfeirnod: WaW0318

Lythyr

Llythyr gan Maud Jarman yn gofyn am gael ymuno â’r QMAAC. Yr Archifau Cenedlaethol.

Llythr (cefn)

Llythyr gan Maud Jarman yn gofyn am gael ymuno â’r WAAC (cefn). Yr Archifau Cenedlaethol.

Hysbyseb papur newydd

Hysbyseb am QMAACau. Efallai mai dyma’r un y cyfeiria Maud ato yn ei llythyr. Cambrian News 31ain Mai 1918.

Dogfen QMAAC

Rhan o ohebiaeth swyddogol am dâl Maud Jarman. Archifau Cenedlaethol.

Margaret Davies

Man geni: Pontymister ?

Gwasanaeth: Cogyddes, QMAAC

Marwolaeth: 1919/02/18, Anhysbys, Not known / Anhysbys

Cofeb: Clafa Hen Rhisga, Rhisga, Sir Fynwy

Nodiadau: Nid oes fawr ddim yn hysbys am Madge Davies a oedd yn gogyddes yn y QMAAC.

Cyfeirnod: WaW0350

Cofrestr Beddau Rhyfel

Cofnod am Margaret Davies yn y Gofrestr o Feddau Rhyfel.

Perthynas agosaf

Manylion perthynas agosaf Margaret Davies – ni wyddys yr union berthynas.

Editha Elma (Bailey), Lady Glanusk (Sergison)

Man geni: Haywards Heath, Sussex

Gwasanaeth: ‘Gweithwraig weithredol yn y rhyfel’, Red Cross

Nodiadau: Ganed Arglwyddes Glanusk yn 1871 a phriododd 2il Farwn Glanusk yn 1890. O ddechrau’r rhyfel bu’n weithgar yn yr ymdrech ryfel, gan ysgrifennu’n ddibaid i annog menywod i annog eu gwŷr i ymrestru, ac yn galw am garcharu estroniaid o blith y gelyn. Hi oedd Llywydd y Groes Goch yn Sir Frycheiniog, (derbyniodd y CBE am hyn yn 1920), a bu’n dra gweithgar yn Ysbyty’r Groes Goch, Penoyre yn Aberhonddu. Lladdwyd dau o’i meibion yn y rhyfel, canol-longwr 17 oed oedd un ohonynt.

Cyfeirnod: WaW0228

Arglwyddes Glanusk

Arglwyddes Glanusk gyda metron a staff Ysbyty Penoyre, Aberhonddu.

Llythyr papur newydd

Llythyr i fenywod Sir Frycheiniog a gyhoeddwyd yn y Brecon County Times, 5ed Tachwedd 1914

Llythyr paur newydd

Llythyr am Beryglon y Gelyn Estron a gyhoeddwyd yn y Brecon County Times 25ain Mawrth, 1915

Cerdyn cofnod y Groes Goch

Cerdyn cofnod y Groes Goch yn manylu ar wasanaeth Arglwyddes Glanusk

Cerdyn cofnod y Groes Goch (cefn)

Cerdyn cofnod y Groes Goch yn manylu ar wasanaeth Arglwyddes Glanusk (cefn)

London Gazette

Datganiad yn nodi gwobrwyo Arglwyddes Glanusk a’r CBE (Atodiad) 30ain Mawrth 1920

Mabel Dearmer

Man geni: Llanbleblig, 1872

Gwasanaeth: Gwirfoddolwraig, Red Cross/Y Groes Goch

Marwolaeth: 1915-07-11, Serbia, Typhus/Pneumonia Teiffws/ Niwmonia

Nodiadau: Roedd Mabel Dearmer, a aned yn 1872, yn awdur, dramodydd ac arlunydd llwyddiannus llyfrau i oedolion a phlant. Roedd hi a’i gŵr y Parch. Percy Dearmer ill dau yn heddychwyr ac yn gefnogwyr y Church League for Women’s Suffrage. Pan dderbyniodd ei gŵr swydd yn gaplan y Groes Goch Brydeinig yn Serbia, gwirfoddolodd hithau i fynd hefyd, a bu farw yng Ngorffennaf 1915. Cyhoeddwyd ei llythyron adref ar ôl ei marw yn ‘Letters from a Field Hospital’.

Ffynonellau: http://britishlibrary.typepad.co.uk/untoldlives/2014/08/mabel-dearmer-in-serbia.html https://www.amazon.com/Letters-field-hospital-Mabel-Dearmer/dp/117677140X#reader_117677140X

Cyfeirnod: WaW0092

Bedd Mabel Dearmer, ar y chwith.

Bedd, ar y chwith, Mabel Dearmer, Claddfa Ganol Kragujevac, Serbia

Mabel Dearmer

Casglwyd ffotograff Mabel gan Is-bwyllgor Menywod yr Imperial War Museum fel rhan o’i gasgliad o fenywod fu farw yn ystod y rhyfel. rnrn

Darlun llyfr

Un o ddarluniau nodweddiadol Mabel Dearmer ar gyfer llyfrau plant, 1901.

Rhestr Staff Ysbyty Stobart

Rhestr staff Ysbyty Stobarth, Kragujevac, Serbia. ‘Rhestrir enw ‘Dearmer, Mrs Percy’ dan y cynorthwywyr benywaidd ac roedd ei gŵr Dr P Dearmer yn Gaplan Anrhydeddus. Rhestrir Emily Hill [qv] dan ‘Chwiorydd Nyrsio’