English

Profiadau Menywod yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf

Casgliad o wybodaeth, profiadau a ffotograffau a gofnodwyd gan Archif Menywod Cymru yn 2014-18

Casgliad o wybodaeth, profiadau a ffotograffau a gofnodwyd gan Archif Menywod Cymru yn 2014-18


Chwilio
Chwilio uwch

Pori'r casgliad


Trefnwyd yn ôl cyfeirnod

Mabel Booker

Man geni: Southerndown ?

Gwasanaeth: VAD, VAD, May 1915 – May 1917

Nodiadau: Nid fu Mabel Booker mor gysylltiedig ag Ysbyty Tuscar House â’i chwiorydd [Etta, Nellie, Ethel and Dulcie qv], er ei bod ‘yn barod i helpu pan oedd angen’, a rhoddodd 500 awr o wasanaeth.

Cyfeirnod: WaW0473

Cerdyn y Groes Goch ar gyfer Mabel Booker.

Cerdyn Cofnod y Groes Goch

Cerdyn y Groes Goch ar gyfer Mabel Booker.

Cefn cerdyn y Groes Goch ar gyfer Mabel Booker, yn nodi ei gwasanaeth

Cerdyn Cofnod y Groes Goch (cefn)

Cefn cerdyn y Groes Goch ar gyfer Mabel Booker, yn nodi ei gwasanaeth


Ethel Anna Booker

Man geni: Southerndown ?

Gwasanaeth: Nyrs, Swyddog Cyflenwi. Penswyddog , VAD, 1915/04/01 – 1919/04/30

Nodiadau: Cychwynnodd Ethel Booker ei gwasanaeth yn Tuscar House yn forwyn-cegin wirfoddol, ond daeth yn swyddog cyflewni effeithiol ym mis Awst 1915. Daeth yn Benswyddog yr Ysbyty wedi marwolaeth ei chwaer Nellie [qv] yn 1917. Dywed ei chofnod gwasanaeth (a lanwyd gan ei mam Caroline [qv]) ei bod yn byw yn yr ysbyty ac na chymerodd wyliau yn ystod 18 mis olaf ei chyfnod yno. Ethel a’i chwaer Dulcie [qv] oedd prif drefnwyr digwyddiadau ar gyfer codi arian a difyrru’r cleifion yn yr ysbyty. rn

Cyfeirnod: WaW0474

Cofnod y Gores Goch ar gyfer Ethel Booker

Cerdyn Cofnod y Groes Goch

Cofnod y Gores Goch ar gyfer Ethel Booker

Cefn cerdyn Ethel Booker, yn manylu ar ei gwasanaeth, ac a ysgrifennwyd gan ei mam, Caroline Booker.

Cerdyn Cofnod y Groes Goch (cefn)

Cefn cerdyn Ethel Booker, yn manylu ar ei gwasanaeth, ac a ysgrifennwyd gan ei mam, Caroline Booker.


Ysbyty’r Groes Goch Tuscar House. Southerndown. Defnyddiwyd y tŷ yn ysbyty yn ystod yr Ail Ryfel Byd hefyd.

Tuscar House

Ysbyty’r Groes Goch Tuscar House. Southerndown. Defnyddiwyd y tŷ yn ysbyty yn ystod yr Ail Ryfel Byd hefyd.

Adroddiad am Matinée Mawreddog yn Sinema Penybont gan filwyr Tuscar House (ac eraill). Glamorgan Gazette 29 Tachwedd  1918

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am Matinée Mawreddog yn Sinema Penybont gan filwyr Tuscar House (ac eraill). Glamorgan Gazette 29 Tachwedd 1918


Adroddiad am gyflwyniad i Ethel a Dulcie Booker pan gaewyd ysbyty Tuscar House ym mis Ebrill 1919 Glamorgan Gazette 4 Ebrill 1919.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am gyflwyniad i Ethel a Dulcie Booker pan gaewyd ysbyty Tuscar House ym mis Ebrill 1919 Glamorgan Gazette 4 Ebrill 1919.


Dulcie Booker

Man geni: Southerndown ?

Gwasanaeth: Nyrs, Chwaer-mewn-gofal, Trysorydd, Ysgrifennydd Ariannol, VAD, 1914/10/01 – 1919/04/30

Nodiadau: Rheolai Dulcie Booker y cyllid ar gyfer sefydlu Ysbyty Tuscar House yn ogystal â chostau beunyddiol ei redeg. O 1917 ymlaen hi oedd y Chwaer-yng-ngofal yn yr Ysbyty. Cymerodd ran flaenllaw, gyda’i chwaer Mabel [qv] yn trefnu adloniant i’r cleifion, gan gynnwys Band Ysbyty’r Groes Goch Tuscar House. Roedd galw am ei gwasanaeth yn gyfeilydd lleol.

Cyfeirnod: WaW0475

Cerdyn y Groes Goch ar gyfer Dulcie Booker

Cerdyn Cofnod y Groes Goch

Cerdyn y Groes Goch ar gyfer Dulcie Booker

Cefn cofnod y Groes Goch ar gyfer Dulcie Booker, yn dangos ei gwasanaeth yn Ysbyty Tuscar.

Cerdyn Cofnod y Groes Goch (cefn)

Cefn cofnod y Groes Goch ar gyfer Dulcie Booker, yn dangos ei gwasanaeth yn Ysbyty Tuscar.


Adroddiad am y derbyniad ‘Croeso Adre’ a oedd yn cynnwys perfformiad gan Fand Ysbyty Tuscar. Glamorgan Gazette 19 Gorffennaf 1918

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am y derbyniad ‘Croeso Adre’ a oedd yn cynnwys perfformiad gan Fand Ysbyty Tuscar. Glamorgan Gazette 19 Gorffennaf 1918

Adroddiad am y Matinée Mawreddog yn Sinema Penybont gan filwyr Tuscar House (ac eraill) Glamorgan Gazette 29 Tachwedd 1918

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am y Matinée Mawreddog yn Sinema Penybont gan filwyr Tuscar House (ac eraill) Glamorgan Gazette 29 Tachwedd 1918


Adroddiad am gyflwyniad i Dulcie ac Ethel Booker pan gaewyd ysbyty Tuscar House ym mis Ebrill 1919. Glamorgan Gazette 4 Ebrill 1919

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am gyflwyniad i Dulcie ac Ethel Booker pan gaewyd ysbyty Tuscar House ym mis Ebrill 1919. Glamorgan Gazette 4 Ebrill 1919


Lily Briggs

Man geni: Y Barri ?

Gwasanaeth: Putain

Nodiadau: rnDedfrydwyd Lily Briggs i un diwrnod ar hugain o lafur caled ym mis Gorffennaf 1915 am geisio denu milwyr ifanc [o wersyll Nell’s Point, Ynys y Barri] i’r caeau. At hyn defnyddiodd iaith fochaidd pan arestiwyd hi. rn

Cyfeirnod: WaW0476

Adroddiad am ymddangosiad a dedfryd Lily Briggs yn y llys fel ‘putain gyffredin’. Barry Dock News 9fed Gorffennaf 1915.

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am ymddangosiad a dedfryd Lily Briggs yn y llys fel ‘putain gyffredin’. Barry Dock News 9fed Gorffennaf 1915.


Elizabeth (Lizzie) Thomas

Man geni: Blaendulais

Gwasanaeth: Nyrs, QAIMNSR, 1915 - 1920

Marwolaeth: 1921/09/27, Castell-nedd ?, Tuberculosis / Y dicléin

Cofeb: Blaendulais, Morgannwg

Nodiadau: Ganwyd Lizzie yn 1890 a mynychodd Ysgol Sir Castell nedd a hyfforddi yn nyrs yn Ysbyty Gyffredinol a Llygaid Abertawe. Gwrifoddolodd i ymuno â’r QAIMNS Wrth Gefn yn 1915, ac anfonwyd hi i Salonika trwy’r Aifft ym mis Tachwedd. Dywedir i’r llong filwyr yr oedd hi arni gael ei tharo â thorpido ac iddi dreulio sawl awr yn y dŵr. Dychwelodd adre ym mis Rhagfyr 1916, ac yn Ionawr 1917 cafodd dderbyniad gan y gymuned leol, gan gynnwys ei chyflwyno â medal a chanu cân eithriadol or-glodfawr iddi yn Gymraeg. Treuliodd weddill y Rhyfel, tan ei rhyddhau ym Hydref 1920 yn Ysbyty Milwrol Fort Pitt, Chatham. Gwobrwywyd hi â Medal y Groes Goch ym mis Ebrill 1919. Dychwelodd Lizzie adre i nyrsio yng Nghastell nedd, ond bu farw flwyddyn yn ddiweddarach o’r dicléin. Gwelir ei henw ar Gofeb Ryfel Blaendulais.

Ffynonellau: Jonathan Skidmore: Neath and Briton Ferry in the First World War

Cyfeirnod: WaW0477

Lizzie Thomas yn ei gwisg swyddogol

Elizabeth Thomas

Lizzie Thomas yn ei gwisg swyddogol

Y gân chwithig a berfformiwyd yn nerbyniad Nyrs Thomas ym mis Ionawr 1917. Y cyfansoddwr oedd Mr R.D.Harris a chanwyd hi gan y Mri D.T.Davies a John Hughes. Llais Llafur 6ed Ionawr 1917.

Cerdd / cân

Y gân chwithig a berfformiwyd yn nerbyniad Nyrs Thomas ym mis Ionawr 1917. Y cyfansoddwr oedd Mr R.D.Harris a chanwyd hi gan y Mri D.T.Davies a John Hughes. Llais Llafur 6ed Ionawr 1917.


Cofnod anfon Lizzie Thomas i Ysbyty Milwrol Fort Pitt, Chatham, 1af Medi 1917

Ffurflen y Fyddin W.3538

Cofnod anfon Lizzie Thomas i Ysbyty Milwrol Fort Pitt, Chatham, 1af Medi 1917

Llun a dynnwyd yn fuan wedi ei hagor 1920?

Cofeb Ryfel Blaendulais

Llun a dynnwyd yn fuan wedi ei hagor 1920?


Betty Morris

Man geni: Hwylffordd

Gwasanaeth: Nyrs, VAD, 1915/05/27 – 1918/07/12.

Nodiadau: Ymunodd Betty Morris â’r VAD ym mis Mai 1915, gan weithio’n wreiddiol yn Ysbyty Ategol Cottesmore, Hwlffordd. Ym mis Tachwedd cafodd ei hanfon i Ffrainc, i Boulogne i ddechrau ond cafodd ei dyrchafu i ‘ysbyty mwy’ yn fuan, y nyrs ieuengaf yno, yn 20 oed. Siaradai Ffrangeg yn rhugl, ac arhosodd gyda’r VAD tan fis Gorffennaf 1918. Cyhoeddwyd rhai o’i llythyron adre yn y Haverfordwest and Milford Haven Telegraph.

Cyfeirnod: WaW0478

Llun o Betty Morris yn ei gwisg VAD awyr agored. Haverfordwest and Milton Haven Telegraph 16eg Chwefror 1916

Llun papur newydd

Llun o Betty Morris yn ei gwisg VAD awyr agored. Haverfordwest and Milton Haven Telegraph 16eg Chwefror 1916

Adroddiad papur newydd am ymadawiad Betty Morris am Ffrainc. Haverfordwest and Milton Haven Telegraph 10fed Tachwedd 1915

Adroddiad papur newydd

Adroddiad papur newydd am ymadawiad Betty Morris am Ffrainc. Haverfordwest and Milton Haven Telegraph 10fed Tachwedd 1915


Adroddiad am Nadolig Betty Morris yn Ffrainc. Haverfordwest and Milton Haven Telegraph 16eg Chwefror  1916

Adroddiad papur newydd

Adroddiad am Nadolig Betty Morris yn Ffrainc. Haverfordwest and Milton Haven Telegraph 16eg Chwefror 1916


M Hopkins

Man geni: Y Barri ?

Gwasanaeth: Glanhawraig locomotifau, Barry Railway Company

Nodiadau: Ar 17eg Gorffennaf 1917 cofnodir yn llyfr damweiniau Rheilffordd y Barri i M Hopkins gael anaf ar ei llaw ar ddarn o weiren (gallasai fod yn anaf difrifol, gan y gallai arwain at wenwyn gwaed). Roedd yn 24 mlwydd oed ac yn cael 18 swllt yr wythnos o dâl. rn

Ffynonellau: Women and the Barry Railway.\\r\\nBlog by Mike Esbester on March 22, 2021 \\r\\n

Cyfeirnod: WaW0479

Glanhawragedd locomotifau yn gweithio

Llun

Glanhawragedd locomotifau yn gweithio


Maude Downs

Man geni: Y Barri ?

Gwasanaeth: Glanhawraig locomotifau , Barry Railway Company

Nodiadau: rnDatgela llyfr damweiniau Rheilffordd y Barri fod Maud, 23 oed, wedi ei hanafu tra’n gweithio o dan injan ar 17 Medi 1917. Syrthiodd sbring mawr ar ei throed. Nodir ei bod yn cael 23 swllt yr wythnos o dâl. rn

Ffynonellau: Women and the Barry Railway.Blog by Mike Esbester on March 22, 2021

Cyfeirnod: WaW0480

Glanhawragedd locomotifau yn gweithio

Llun

Glanhawragedd locomotifau yn gweithio


Rachel Barber

Man geni: Y Barri ?

Gwasanaeth: Glanhawraig locomotifau , Barry Railway Company

Nodiadau: Ar 10fed Medi 1917 cafodd Rachel anaf ar ei thalcen wrth iddi ddod allan o dan yr injan a tharo cyplydd yn siglo. Roedd yn 23 oed ac yn ennill 25s 3d yr wythnos. Y tâl cyfartalog i fenywod yn gweithio ar y dyddiad hwnnw oddeutu 10 swllt yr wythnos.

Ffynonellau: Women and the Barry Railway.Blog by Mike Esbester on March 22, 2021

Cyfeirnod: WaW0481

Glanhawragedd locomotifau yn gweithio

Llun

Glanhawragedd locomotifau yn gweithio


Asa Fish

Man geni: Abertawe ?

Gwasanaeth: Gweithwraig mewn ffatri arfau rhyfel

Nodiadau: Roedd Ada 22 oed o Hafod, Abertawe, yn gweithio mewn ffatri gwneud arfau rhyfel yn Sheffield lle’r enillodd hi £1 yn wobr mewn cystadleuaeth harddwch a noddwyd gan y Sheffield Telegraph

Cyfeirnod: WaW0482

Ada Fish mewn gwisg gweithwraig ffatri arfau rhyfel. Y Cambrian Daily Leader, 8 Ebrill 1919

Adroddiad a llun papur newydd

Ada Fish mewn gwisg gweithwraig ffatri arfau rhyfel. Y Cambrian Daily Leader, 8 Ebrill 1919



Administration